Dieta bezglutenowa – dla kogo?

Dieta bezglutenowa jest od pewnego czasu lansowana przez celebrytów jako idealny sposób na zachowanie zdrowia i – co oczywiście ważniejsze – szczupłej sylwetki. Czy jednak naukowcy podzielają ten zachwyt życiem bez glutenu? Komu naprawdę jest potrzebna taka dieta?

Na początek kilka słów o samym sprawcy całego zamieszania. Gluten to powszechnie występujące białko roślinne, składające się z z gluteniny i gliadyny. W największej ilości zawierają go ziarna niektórych zbóż: jęczmienia, pszenicy, żyta i owsa (owies sam w sobie jest wolny od glutenu, ale prawie zawsze jest nim zanieczyszczony przez kontakt z innymi ziarnami). Wszelkie produkty wytworzone z tych zbóż oraz z ich mąki, czyli m. in. makarony, pieczywo, a nawet piwo, mają w składzie to kłopotliwe dla niektórych białko. Jako że bardzo łatwo absorbuje zapachy, gluten jest szeroko wykorzystywany w branży spożywczej – trudno znaleźć produkt, który nie zawiera go choćby w śladowych ilościach.

Nie jest prawdą, że eliminacja glutenu jest wskazana profilaktycznie dla każdego. U 99% społeczeństwa nie istnieją wskazania do wykluczenia glutenu z codziennej diety. Co więcej, zboża i inne produkty będące jego nośnikami są źródłem wielu niezbędnych do życia składników odżywczych. Niemniej jednak, u niektórych ludzi organizm naprawdę źle reaguje na gluten. Przyczyn może być kilka – celiakia, nadwrażliwość na gluten lub alergia na niego oraz różne zespoły złego wchłaniania. W tym pierwszym przypadku przejście na dietę bezglutenową może uratować życie – pozostawiona bez leczenia celiakia prowadzi do uszkodzenia kosmków jelitowych, a w konsekwencji jest częstą przyczyną nowotworów przewodu pokarmowego. Prócz śmiertelnego niebezpieczeństwa, celiakii towarzyszą przykre objawy, takie jak niedowaga, wycieńczenie organizmu, powiększony brzuch, niepłodność. Eliminacja glutenu i odpowiednie leczenie pozwala chorym dojść do siebie w kilka miesięcy i normalnie funkcjonować, oczywiście z uwzględnieniem ścisłego przestrzegania diety przez całe życie.

Niektórzy na pewnym etapie rozwoju doświadczają alergii na gluten, rzadko jednak towarzyszy ona człowiekowi na stałe. Najczęściej borykają się z nią niemowlęta i małe dzieci. Powodem jest nie do końca dojrzały układ pokarmowy, który nie jest jeszcze w stanie trawić wszystkich dostarczanych mu substancji. Zaleca się, by do dziecięcej diety gluten wprowadzać ostrożnie i uważnie obserwować reakcję organizmu przez kilka dni po podaniu. Jeśli wystąpią objawy takie jak suchość skóry, ból brzucha i rozdrażnienie, lepiej zrezygnować z produktów glutenowych i spróbować podać je ponownie za kilka miesięcy.

Inną formą nietolerancji glutenu, tym razem dotykającą dorosłych, jest nadwrażliwość na to białko. Od celiakii różni się tym, że w organizmie pacjenta nie ma charakterystycznych dla tej choroby przeciwciał, nie występują też patologiczne zmiany w jelitach, a mimo to po spożyciu produktów z glutenem można zaobserwować bóle brzucha, wysypkę, uczucie przemęczenia, bóle głowy i mięśni. Nie do końca wiadomo, co wywołuje tę nadwrażliwość, ale przejście na dietę prowadzi do całkowitego ustąpienia przykrych objawów.

Osoby na diecie bezglutenowej nie muszą żegnać się ze smakiem swoich ulubionych potraw. Dzisiejszy rynek produktów dietetycznych wychodzi naprzeciw ich potrzebom i oferuje bezglutenowe ciastka, pieczywo, muesli itp. Prócz dokładnego czytania składu na etykietach, trzeba szukać na opakowaniach znaku przekreślonego kłosa – uniwersalnego oznaczenia dla produktów wolnych od glutenu.

chleb bezglutenowy